26 Eylül 2023 tarihli, 32321 sayılı Resmî Gazete’ de yayımlanan Bireysel Emeklilik Sisteminde Kısmen Ödeme Hakkında Yönetmelik “Yönetmelik” ile bireysel emeklilik sisteminde kısmen ödeme hakkının kullanımına ilişkin temel esaslar ile tarafların hak ve yükümlülüklerinin düzenlenmesi amaçlanmış ve bireysel emeklilik sistemine ilişkin önemli yeni düzenlemeler getirilmiştir.
Yönetmelikle beraber, bireysel emeklilik sistemindeki (BES) katılımcıların kısmen ödeme hakkını kullanmak üzere yapacakları başvuruyu, başvurunun değerlendirilmesini, kısmen ödeme alınabilecek halleri, kısmen ödeme ile ödenecek Devlet katkısının hesaplanmasını ve ödenmesini, uygulanacak yaptırımları, emeklilik gözetim merkezi ve emeklilik şirketlerinin kısmen ödeme sürecindeki görev ve sorumluluklarını ve kısmen ödemeyle ilgili diğer hususlar düzenlenmiştir.
Yönetmelik hükmünce Bireysel emeklilik sistemindeki Katılımcılar kısmi ödeme hakkından 5 yılda bir yararlanabileceklerdir. Doğal afet dışında kısmi ödemeden yararlanmak için ise en az 5 asgari ücret tutarında katkı payını ödemiş olmaları şartı aranacaktır.
- Kısmen Ödeme Başvurusu
Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından yayımlanan (SEDDK), Bireysel Emeklilik Sisteminde kısmen ödeme hakkında yönetmeliğine göre, kısmen ödeme hakkını en az beş yıl kullanmamış katılımcıların “bireysel emeklilik hesabı açılan gerçek kişi”, başvuruşu tarihi itibarıyla geçerli olan aylık brüt asgari ücret tutarının en az beş katı kadar katkı payı ödediği sözleşmesinden kısmen ödeme başvurusu gerçekleştirebilecektir. Katılıcımlar bir defaya mahsus olmak üzere kısmen ödeme hakkı kullanabileceklerdir.
Katılıcımlar kısmen ödeme alma hakkını, kısmen ödeme tarihinden itibaren üç yıl içinde; emeklilik, vefat veya maluliyet halleri hariç, kısmen ödemeye konu sözleşmesini sistemden çıkış işlemi ile sonlandırmayacağına dair taahhüt vermek şartıyla kullanabileceklerdir.
Emeklilik şirketleri, kısmen ödeme hakkını kullanmak isteyen katılımcının başvurusunu yapabilmesini teminen kısmen ödeme talep formunu, şirketin internet sitesinde katılımcı adına oluşturulan güvenli sayfadan alabilmesi için gerekli altyapıyı hazırlamakla yükümlüdürler.
Katılımcı, eksiksiz olarak doldurduğu kısmen ödeme talep formunu; imzalayarak posta yoluyla veya onaylayarak elektronik iletişim araçlarıyla şirkete ulaştırmakla yükümlüdür. Yönetmelik ile öngörülen şartları sağlamaması durumunda, katılımcı, başvuru formunun şirkete ulaştığı tarihten itibaren üç iş günü içinde gerekçesiyle bilgilendirilmekle yükümlü kılınmıştır.
Başvurunun kabul edilmesi durumunda ise başvuru formunun şirkete ulaştığı tarihten itibaren on iş günü içinde kısmen ödemeye konu tutar, şirket tarafından katılımcının belirttiği hesaba ödenecektir.
- Konut Alma Halinde Kısmen Ödemeye Başvuranların Durumu
En az beş yıl yürürlükte olan bir sözleşmesi bulunan katılımcı, konut alımı için kısmen ödeme başvurusunda bulunabilir. Konut alımı için kısmen ödeme hakkından faydalanan katılımcı, başvuru tarihinden iki ay öncesine kadar veya kısmen ödeme tarihinden itibaren iki ay içinde aldığı konutun, kendi adına en az yüzde elli sahiplik payını gösteren kat mülkiyeti veya kat irtifakı kurulmuş tapu belgesinin bir nüshasını ibraz ederek başvurmakla yükümlüdür. Katılımcılar bir defaya mahsus olmak üzere kısmen ödeme hakkını kullanabileceklerdir.
- Evlilik İçin Kısmen Ödemeye Başvuranların Durumu
En az beş yıl yürürlükte olan bir sözleşmesi bulunan katılımcı, evlenme için kısmen ödeme başvurusunda bulunabilecektir. Evlilik durumunda başvuru yapanlar ise başvuru tarihinden önceki iki ay içinde veya kısmen ödeme tarihinden itibaren iki ay içinde evlendiğini gösteren e-Devlet üzerinden alınmış nüfus kayıt örneği ile başvurusunu belgelendireceklerdir. Katılımcılar bir defaya mahsus olmak üzere kısmen ödeme hakkını kullanabileceklerdir.
- Eğitim İçin Kısmen Ödemeye Başvuranların Durumu
Eğitim için kısmen ödeme hakkından faydalanan katılımcı en az beş yıllık sözleşmesi olması kaydıyla, başvuru tarihinde yirmi bir yaşını aşmamış olmak koşuluyla ve Türkiye’de faaliyet gösteren üniversitelerin herhangi bir örgün eğitim lisans programına kayıtlı olması halinde bu sözleşmesinden kısmen ödeme başvurusunda bulunabilecektir. Burada da katılımcılar bir defaya mahsus olmak üzere kısmen ödeme hakkını kullanabileceklerdir.
Katılımcının eğitim amacıyla kısmen ödeme hakkını kullanması halinde ise ödemeye konu tutar katılımcının yıllık gelir sigortası yaptıracağı sigorta veya emeklilik şirketine ödenir.
- Doğal Afet Hali İçin Kısmen Ödemeye Başvuranların Durumu
Genel hayata etkili afet ilan edilen bölgelerde, afetten zarar gören katılımcılar, doğal afetin meydana geldiği tarihi müteakip altı ay içinde kısmen ödeme başvurusunda bulunabileceklerdir. Bu kapsamında katılımcı bazında bir defaya mahsus ve doğal afetin meydana geldiği tarihten önceki en son hesaplanan birikim tutarının yüzde ellisi ile sınırlı olmak üzere kısmen ödeme hakkı kullanılabilir.
Ayrıca doğal afet hali için yukarda aranan En az beş yıl yürürlükte olan bir sözleşmesi bulunma şartı ve başvuruşu tarihi itibarıyla geçerli olan aylık brüt asgari ücret tutarının en az beş katı kadar katkı payı ödeme şartı bu durum için aranan şartlar arasında yer almamaktadır.
- Yersiz Ödeme ve Sistemde Kalma Taahhüdünün Yerine Getirilmemesi
Evlilik veya konut alımı hallerinden biri gerekçe gösterilerek gerçekleştirilen kısmen ödemeden sonra, öngörülen sürelerin sonunda, söz konusu hâllerin oluşmaması veya gerekli belgelerin ibraz edilmemesi durumunda ya da eğitim halinde kısmen ödeme ile kurulan yıllık gelir sigortası sözleşmesinden ikraz kullanmadığına, sözleşmesini sonlandırmadığına veya sözleşmesinin dört yıllık süresini değiştirmediğine dair yıllık gelir sigortasının sona erdiği tarihi müteakip iki ay içinde belge ibraz edilmemesi durumlarında kısmen ödeme hakkı kullanmış sayılacak ve katılımcıya ödenen kısmen ödeme tutarı yersiz kısmen ödeme statüsünde kabul edilecektir.
Şirket, katılımcıya ödenen kısmen ödeme tutarının yersiz kısmen ödeme statüsünde kabul edildiği tarihi müteakip bir ay içinde; katılımcının Devlet katkısı hesabındaki tutarla sınırlı olmak kaydıyla, yersiz kısmen ödeme statüsündeki tutarın Devlet katkısı hesaplamasına esas teşkil eden oranındaki tutarına karşılık gelen miktardaki fon payının satım talimatını verecek ve fon paylarının nakde dönüştüğü gün elde edilen nakit tutarı, Devlet katkısı hesabından çıkararak Bakanlık hesabına ödenecektir.
Şirket, yönetmelikte yer alan taahhüdünü yerine getirmeyen katılımcıya kısmen ödeme hakkı kapsamında ödenen Devlet katkısı tutarını, gecikme zammı oranına göre hesaplanan faiziyle birlikte 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre katılımcıya ödenecek tutardan indirerek bağlı bulunduğu vergi dairesine ödeyecektir.
Şirket, eğitim halinde kısmen ödeme hakkını kullanan ve Yönetmelikte yer alan taahhüdünü yerine getirmeyen katılımcıya ödenen kısmen ödeme tutarının Devlet katkısı hesaplamasına esas teşkil eden oranına karşılık gelen kısmı, katılımcıya ödenecek tutardan indirerek Bakanlık hesabına ödeyecektir.
Yönetmelik 26 Mart 2024 itibariyle yürürlüğe girecek olup, ilgili yönetmeliğe buradan ulaşabilirsiniz.
