SEÇİMLERLE İLGİLİ SİYASİ MESAJLARA MARUZ KALANLARIN BAŞVURABİLECEĞİ HUKUKİ YOLLAR

 

Ülkemizde 14 Mayıs’ta gerçekleştirilecek olan milletvekili genel seçimi ve Cumhurbaşkanı seçiminin yaklaşmasıyla birlikte vatandaşlarımızın gerek sosyal medya üzerinden gerek telefon ile mesaj yolu gibi çeşitli iletişim kanalları ile seçim propagandalarına maruziyeti artmaktadır. Seçmenler her gün farklı adaylardan kimi zaman da aynı adaydan peş peşe mesaj yağmuruna tutulmaktadır. Gelen mesajlarda iptal etme seçeneği gibi bir hak da sunulmamaktadır. Peki bu mesajlardan rahatsız olanlar için bu durumun önüne geçmenin bir yolu bulunmakta mıdır?

 

298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’un ( “Kanun”) “Seçim Propagandası” başlıklı  ikinci kısmında siyasi partilerin seçim propaganda usulleri belirlenmiş olup, anılan Kanunun “Basın, iletişim araçları ve internette propaganda” başlıklı 55/B maddesinin birinci fıkrasında “Seçime katılan siyasi partiler ve bağımsız adaylar, seçim propaganda süresinin sona ermesine kadar, yazılı basında ilan ve reklam yoluyla veya internet sitesi açarak sözlü, yazılı veya görüntülü propaganda yapabilirler” ifadesine, ikinci fıkrasında ise “Vatandaşların, elektronik posta adreslerine gönderilecek mesajlarla, taşınabilir veya sabit telefonlarına sesli, görüntülü veya yazılı mesaj göndermek suretiyle propaganda yapılamayacağı ancak siyasi partilerin kendi üyelerine gönderdiği sesli, görüntülü veya yazılı mesajların her zaman serbesttir.“  ifadesine yer verilmektedir.

6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun ( “KVKK”) 5 inci maddesinin (2) numaralı fıkrasında ilgili kişinin açık rızasının aranmayacağı durumlar arasında “a) Kanunlarda açıkça öngörülmesi” sayılmakta olup her iki Kanun birlikte değerlendirildiğinde siyasi partilerin sadece kendi üyelerine sesli, görüntülü veya yazılı mesajlar göndermek amacıyla kişisel veri olan iletişim verisini işlemesinin mümkün olduğu değerlendirilmektedir. Yine ilgili Kanun maddesi uyarınca bağımsız adayların vatandaşlara sesli, görüntülü veya yazılı mesajlar gönderemeyecekleri anlaşılmakta olup, bağımsız adaylar vatandaşların kişisel verilerini bu amaçla işlememelidir.

 

Kişisel Verileri Koruma Kurumu (“Kurum”) tarafından 23.03.2023 tarihinde yayımlanan Seçim Faaliyetleri Kapsamında Siyasi Partiler ve Bağımsız Adaylar Tarafından İşlenen Kişisel Veriler Hakkında Kamuoyu Duyurusunda yer alan değerlendirmede, 298 sayılı Kanun ve YSK tarafından alınan muhtelif kararlar bağlamında, bağımsız adayların kişilerin iletişim bilgilerini işlemek suretiyle veri sorumlusu olabilmesinin hukuki bir dayanağı bulunmadığı ifade edilmiştir.  Dolayısıyla sms yolu ile propaganda kapsamında Siyasi Partiler veri sorumlusu kabul edilirken bağımsız adaylar veri sorumlusu olarak değerlendirilemeyecektir.

 

Tüm bu bilgiler kapsamında yapılan değerlendirmede,

I.Siyasi adaylardan gelen mesajlar bakımından;

Adayların kendi nam ve hesabına, partisinin üyesi olmayan kişilere gönderdiği mesajlarda veri sorumlusu olarak kabul edilmediği için KVKK kapsamında yapılacak bir işlem bulunmamaktadır; ancak Türk Ceza Kanunu m. 136 uyarınca “Kişisel verileri, hukuka aykırı olarak bir başkasına veren, yayan veya ele geçiren kişi, iki yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır” belirtilen kişisel verileri hukuka aykırı olarak ele geçirme suçu bakımından suç duyurusunda bulunmak mümkündür.

  1. Siyasi partilerden gelen mesajlar bakımından;

Siyasi partiler veri sorumlusu olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle ilgili kişilerin yukarıda anılan TCK uyarınca şikâyette bulunma hakkıyla beraber, ayrıca Kişisel Verileri Koruma Kurulu’na şikâyet etme hakkı bulunmaktadır. Ancak KVKK m. 14/2 uyarınca Kurul’a başvuru yapılmadan önce Veri Sorumlusuna başvuru yolunun tüketilmiş olması gerekmektedir. Şikâyet yoluna başvurulmadan önce e-devlet üzerinden siyasi parti üyeliği sorgulaması yapılması, bilgi dahilinde olmadan üyelik işlemlerinin tespiti açısından önem arz etmektedir.

Söz konusu mesajların E-Devlet üzerinden veya İleti Yönetim Sistemi (İYS) üzerinden engellenmesi mümkün müdür?

Öncelikle E-Devlet üzerinden böyle bir işlem yapılmasının henüz mümkün olmadığını belirtmek isteriz. İYS olarak bilinen sistem üzerinden ise ticari elektronik ileti izni verdiğiniz marka ve hizmet sağlayıcılara ulaşılabilmektedir. Dolayısı ile siyasi partilerin yolladığı sms veya sair mesajların ticari elektronik ileti olarak nitelendirilmemesi sebebiyle İYS sistemine bu kapsamda kaydolmaları söz konusu olmamakta ve gelmekte olan siyasi reklam mesajları bu yöntem ile engellenememektedir.

 

Seçim yasakları 4 Mayıs tarihi itibariyle başlamış bulunmaktadır. Yüksek Seçim Kurulu (“YSK”) tarafından belirlenen yasaklar şu şekildedir:

  • Seçime 10 gün kala artık anket, kamuoyu araştırması ve tahminler yasak olacak ve yayımlanmayacak.
  • Yurt dışında hiçbir şekilde kamuoyu araştırmaları, anketler, tahminler ve mini referandum gibi yayınlar yapılamayacak.
  • Seçim günü saat 06.00’dan gece 24.00’a kadar alkollü içki satışı yasak olacak.
  • Emniyet ve asayişi korumakla görevli olanlar dışında yerleşim yerlerinde kimse silah taşıyamayacak.
  • Seçim günü kahvehane, kıraathane ve internet kafe gibi bütün umumi eğlence yerleri kapalı olacak.
  • Eğlence yeri niteliğindeki lokantalarda yalnızca yemek verilecek.
  • Seçim günü saat 18.00’dan sonra düğünler yapılabilecek.
  • YSK kararlarına göre saat 18.00’a kadar basın yayın organlarında seçimler ve sonuçlarına ilişkin haber tahmini ve yorum yapılması yasak olacak.
  • Saat 18.00 ile 21.00 arasında ise YSK tarafından seçime ilişkin verilecek haber ve tebliğler yayımlanabilecek.

Saat 21.00’den sonra ise bütün yayınlar serbest olacak, YSK bu saati daha erkene alabilecek.

  • Cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci tura kalması halinde aynı hükümler 28 Mayıs’ta da uygulanacak. Bir sandıkta oy kullanacak seçmen sayısı il ve ilçelerde 360 ila 380 kişi olacak. Köylerde seçmen sayısının 400’ü aşmaması halinde bir sandıkta oy kullanılabilecek.

 

Bu yasakların ihlali durumunda yukarıda belirtilen hukuki yollara ilaveten Yüksek Seçim Kurulu’na da şikâyette bulunmak mümkün olacaktır.